Analiza SPACE, czyli jaka jest pozycja strategiczna Twojego przedsiębiorstwa?
Czy zastanawiałeś się ostatnio jaka jest pozycja strategiczna Twojego przedsiębiorstwa?
Analiza SPACE, której twórcami są A. J. Rowe, R. O. Mason i K. E. Dickel, wspomaga określenie pozycji strategicznej w oparciu o czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. W konsekwencji diagnozuje predyspozycje Twojej firmy do dalszego rozwoju, pomaga podejmować decyzje i opracować lub zaktualizować strategię. Co oznacza analiza SPACE, najlepiej wyjaśniają słowa stojące za tym skrótem, czyli S – Strategic (strategiczna), P – Position (pozycja), A – Action (działanie), E – Evaluation (ocena).
Co analiza SPACE bada?
Na pewno od czasu do czasu stajesz w swojej firmie przed dylematem: co dalej? Jak pozyskać większy kawałek tortu rynkowego? Analiza SPACE właśnie w tym pomaga. Pozwala ocenić obecną strategię i pozycję rynkową firmy, a następnie podjąć decyzje i zaplanować zmiany, które ją poprawią. Co zatem warto przeanalizować, aby mieć podstawę do podejmowania decyzji strategicznych? Badamy zawsze trzy obszary wpływu, do których należą:
- Makrootoczenie – sprawdzamy otoczenie zewnętrzne firmy, aby zidentyfikować tam szanse oraz zagrożenia.
- Konkurencja – oceniamy atrakcyjność branży, w której funkcjonuje firma lub do której chce wejść.
- Wewnętrzna organizacja – analizujemy różne obszary przedsiębiorstwa w kontekście jego potencjału strategicznego.
Wymiary i zmienne w analizie SPACE.
Analiza SPACE opiera się na dwóch wymiarach i czterech zmiennych, które obrazują w jakiej sytuacji aktualnie znajduje się Twoja firma, tj.
- Wymiar wewnętrzny – dotyczy przedsiębiorstwa, posługuje się takimi zmiennymi jak siła finansowa i przewaga konkurencyjna,
- Wymiar zewnętrzny – odnosi się do otoczenia firmy, posługuje się takimi zmiennymi jak, siła sektora i stabilność otoczenia.
W wyniku analizy SPACE poznasz typ strategii, która najbardziej pasuje do Twojego przedsiębiorstwa i której wdrożenie powinno przynieść Ci największej korzyści. Może to być jedna z czterech strategii:
- Zachowawcza – gdy Twoja firma ma małe zdolności konkurencyjne, ale za to dużą siłę finansową.
- Agresywna – gdy występuje duża siła sektora i Twoja firma ma jednocześnie dużą siłę finansową.
- Defensywna – gdy Twoja firma posiada słabe zdolności konkurencyjne, a otoczenie, w którym działasz ma także niską stabilność.
- Konkurencyjna – gdy istnieje wprawdzie duża siła sektorowa, ale nie idzie to w parze ze stabilnością otoczenia.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Gołębiowski T., Zarządzanie Strategiczne, Difin, Warszawa 2001.
Jak zmierzyć rezultaty analizy SPACE?
Intensywność każdego wymiaru przedstawionego na wykresie określa sześciopunktowa skala, w której:
- dla zmiennych IS i FS wartość 1 to ocena najniższa, a 6 to ocena najwyższa
- dla zmiennych CA i ES najniższą oceną jest (-6), a (-1) jest oceną najwyższą
Chcąc uzyskać bardziej obiektywne rezultaty oceny siły wpływu zmiennych, metoda dopuszcza wprowadzenie wag dla zmiennych. Taka ocena ważona jest wówczas iloczynem oceny punktowej i wagi oznaczonej dla danej zmiennej. Przyjmuje się, że suma wszystkich wag dla jednego wymiaru to 1, a całkowity wskaźnik dla danego wymiaru jest sumą ocen ważonych każdej zmiennej.
Pozycję strategiczną w analizie SPACE pokazuje punkt P o współrzędnych (x, y), dzięki czemu można dobrać właściwą dla danej firmy strategię. Wartość współrzędnych W dla każdego z wymiarów FS, IS, CA, ES oblicza się jako średnią dla sumy punktów wymiarów wspólnych dla danej osi.
X = W(IS) + W(CA), Y= W(FS)+W(ES)
Jakie kryteria oceny stosujemy w analizie SPACE?
Metoda SPACE nie definiuje szczegółowo kryteriów oceny w poszczególnych zmiennych, ale dobierane są one tak, aby jak najlepiej uwzględniały specyfikę przedsiębiorstwa, jego cele oraz przyjęte wartości.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Stabryła A., Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, PWN, Warszawa 2000, s. 362-363.
Należy pamiętać, że analiza SPACE jest skutecznym narzędziem, jeżeli badamy pozycję przedsiębiorstwa działającego w jednym sektorze. W przypadku firm, które operują w różnych branżach, analiza taka musi być przeprowadzona dla każdego sektora oddzielnie.
Podsumowanie
Metoda SPACE jest dobrym, kompleksowym narzędziem wspierającym managerów w planowaniu strategicznym. Jak każda metoda ma swoje wady, chociażby czasochłonność, ale posługując się nią możesz dokonać skutecznej diagnozy swojej firmy i jej otoczenia. Podpowie Ci najkorzystniejsze opcje zmian i rozwoju strategicznego. Jak każda analiza, nie precyzuje wprawdzie szczegółowych zaleceń jak osiągnąć sukces, ale ukierunkuje Cię i pomoże podjąć racjonalne decyzje.
Interesuje Cię analiza SPACE?
Napisz do nas! kontakt@doradztwowbiznesie.pl
Źródła:
- Stabryła A., Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, PWN, Warszawa 2000.
- Multan E., Bombiak E., Chyłek M., Analiza strategiczna w przedsiębiorstwie, zagadnienia teoretyczne i studia przypadków, wyd. Uniwersytet Przyrodniczo Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2014.
- Gołębiowski T., Zarządzanie Strategiczne, Difin, Warszawa 2001.
- https://mfiles.pl/pl/index.php/Metoda_SPACE